Diyabetik dislipidemi

D¨¹nyada 415 milyon insan?n diyabetle ya?ad??? tahmin ediliyor ve bu rakam?n d¨¹nya yeti?kin n¨¹fusunun 11'de 1'i oldu?u tahmin ediliyor. Diabetes mellituslu ki?ilerin %46's? te?his edilmemi?tir.

?

Diabetes mellitus, birbiriyle ili?kili bir dizi plazma lipid ve lipoprotein anormallikleri ile ili?kilidir; bu yayg?n duruma diyabetik dislipidemi denir. Diyabetik dislipidemi, lipid profilinin yanl?? y?ne gitti?i anlam?na gelir. Hastalar? koroner kalp hastal??? ve ateroskleroz i?in riske atan ?l¨¹mc¨¹l bir kombinasyondur.

?

Diyabetik hastalarda en yayg?n ?l¨¹m nedeni kardiyovask¨¹ler hastal?k olabilir. Ve CVD'lerin b¨¹y¨¹k bir k?sm?, aterojenik dislipideminin ortaya ??kmas?na ba?lanmaktad?r.

Diyabetik dislipidemi prevalans?

Diyabetik dislipidemi, hastalar?n yakla??k %70'ini etkileyen tip 2 diyabette (T2DM) son derece yayg?nd?r.^[1]

Bir ?in ara?t?rmas?, normal glikoz, prediyabet ve tip 2 diabetes mellitus (T2DM) olan ?inli kat?l?mc?larda dislipidemi prevalans?n?n s?ras?yla %39,9, %46,8 ve %59,3 oldu?unu g?stermektedir.^[2]

Diyabette dislipideminin nedenleri

?ns¨¹lin, lipid metabolizmas?n?n d¨¹zenlenmesinde merkezi bir rol oynar. ?al??malar, tip 2 diyabetin habercisi olan ins¨¹lin direnci ile diyabetik dislipidemi, ateroskleroz ve kan damar? hastal??? aras?nda bir ba?lant? oldu?unu g?stermektedir. Dahas?, bu dislipidemi genellikle prediyabetiklerde, ins¨¹lin direnci olan ancak normal plazma glukozu olan hastalarda bulunur.

?ns¨¹lin direnci, hepatositlerde VLDL'nin toplanmas?n? ve salg?lanmas?n? uyaran artan TG ¨¹retimine katk?da bulunan serbest ya? asitleri (FFA'lar) ak???ndaki bir art??la ili?kilidir. Karaci?erde ya? birikimi oksidatif stres ve lipid peroksidasyonu ile ili?kilidir. Ayr?ca, NAFLD deneklerinde artm?? enflamatuar belirte?ler, plazma glukoz salg?s? ve HDL konsantrasyonunda bir azalma vard?r.^[3]

?

K?t¨¹ kontrol edilen tip 1 diyabette ve hatta ketoasidozda, genellikle hipertrigliseridemi ve azalm?? HDL ortaya ??kar.^[4]

?

?

Diyabetik dislipideminin ?zellikleri

Diyabetik dislipidemi, potansiyel olarak aterojenik lipid ve lipoprotein anormalliklerinden olu?an karma??k bir grup i?erir. D¨¹?¨¹k HDL kolesterol, k¨¹?¨¹k yo?un LDL partik¨¹llerinin bask?nl??? ve y¨¹ksek trigliseridler ile karakterizedir.^[5]

?

K¨¹?¨¹k yo?un LDL partik¨¹lleri, diyabetik dislipideminin ?nemli bir ?zelli?idir ve aterojenik partik¨¹llerin say?s? artm?? olur. Plazma TG konsantrasyonunun LDL boyutunun en ?nemli belirleyicisi oldu?u defalarca teyit edilmi?tir. ?te yandan, a??k diyabet noktas?na gelene kadar, glikoz tolerans? k?t¨¹le?tik?e LDL boyutu giderek azal?r. Bu d¨¹?¨¹? kad?nlarda erkeklerden daha fazlad?r.^[6]

Geleneksel LDL-C'nin izlenmesi, diyabetik hastalarda yan?lt?c? olabilir; LDLC seviyesinin lipoprotein partik¨¹llerinin say?s? ile orant?l? olmas? gerekmez. Bu nedenle, diyabetik dislipidemi hastalar? i?in ?zel izleme gerektirir.

?

LDL'nin her bir par?ac??? bir ApoB-100 molek¨¹l¨¹ i?erdi?inden, k¨¹?¨¹k, yo?un LDL say?s? artar ve benzer ?ekilde ApoB-100 konsantrasyonu do?rudan ili?kiyle artar. Sonu? olarak, ApoB konsantrasyonlar?, aterojenik partik¨¹l say?s?n?n bir g?stergesidir ve hiper-ApoB-100'e sahip hipertrigliseridemi, diyabetik dislipidemi ve di?er durumlar?n iyi bilinen bir ?zelli?idir.

Diyabetik dislipidemi Y?netimi

Diyabetli hastalarda glisemik kontrol¨¹n s?k s?k de?i?mesi ve LDL, HDL, toplam kolesterol ve trigliserit seviyeleri ¨¹zerindeki etkiler nedeniyle, Amerikan Diyabet Derne?i (ADA) yeti?kin hastalarda lipid seviyelerinin her y?l ?l?¨¹lmesini ?nermektedir. De?erler d¨¹?¨¹k risk d¨¹zeylerindeyse (LDL <100 mg/dl, trigliseritler <150 mg/dl ve HD >50 mg/dl),de?erlendirme 2 y?lda bir tekrarlanabilir.^[7]

?

Lipid hedefleri: ?e?itli k?lavuzlar, ?eker hastalar?nda LDL ve HDL i?in farkl? hedefler ?nermi?tir. Farkl? risklere sahip her kategorinin farkl? lipid testi hedefleri olmal?d?r.^[8]

Sonu?

Diyabet, ?nemli bir halk sa?l??? sorunudur; diyabetli bireyler dislipidemi, kardiyovask¨¹ler hastal?k (CVD) ve mortalite a??s?ndan y¨¹ksek risk alt?ndad?r. Amerikan Diyabet Derne?i, lipid bozukluklar? olanlar? belirlemek ve izlemek i?in, diyabetli t¨¹m yeti?kinlerin en az y?lda bir kez a?l?k lipid profili testi yapt?rmalar?n? ?nermektedir.

Referanslar:

[1] Ishwarlal Jialal, Diyabetik dislipideminin y?netimi: Bir g¨¹ncelleme. World J Diabetes. 2019 May?s 15; 10(5): 280¨C290.
[2] Yaru Li, ?in'deki orta ya?l? ve ya?l? pop¨¹lasyonlar aras?nda farkl? diyabetik ilerleme a?amalar?nda dislipideminin prevalans? ve risk fakt?rleri. PLoS ONE 13 (10): e0205709. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0205709
[3] Melania Gaggini vb. Alkols¨¹z Ya?l? Karaci?er Hastal??? (NAFLD) ve ?ns¨¹lin Direnci, Dislipidemi, Ateroskleroz ve Koroner Kalp Hastal??? ile ?li?kisi. Besinler 2013, 5, 1544-1560.
[4] IRA J. GOLDBERG. KL?N?K DE?ERLEND?RME 124 Diyabetik Dislipidemi: Sebepler ve Sonu?lar. JCE & M, 2001 Cilt. 86 No. 3
[5] RONALD M. KRAUSS, MD. Tip 2 Diyabetli Hastalarda Lipidler ve Lipoproteinler. Diabetes Care 2004 Haz; 27(6): 1496-1504.
[6] Iciar Mart¨ªn-Tim¨®n vb. Diyabetik Dislipideminin Y?netimi ?zerine G¨¹ncelleme. EMJ Diabet. 2018; 6 [1]: 53-61.
[7] Amerikan Diyabet Derne?i, Diyabetli Yeti?kinlerde Dislipidemi Y?netimi. Diabetes Care 2004 Ocak; 27(ek 1): s68-s71.
[8] DEBASISH CHAUDHURY. Diyabetik Dislipidemi: Patofizyoloji ve Y?netimde G¨¹ncel Kavramlar. Klinik ve Te?his Ara?t?rmalar? Dergisi. 2018 Ocak Cilt-12(1): OE06-OE09.