S?tma epidemiyolojisi

S?tma, plazmodyumun neden oldu?u ya?am? tehdit eden bir hastal?kt?r. 2019'da d¨¹nya n¨¹fusunun neredeyse yar?s? s?tma riski alt?ndayd?. 229 milyon yeni enfeksiyon oldu ve 409.000 ki?i ?ld¨¹. Vakalar?n ve ?l¨¹mlerin ?o?u Sahra alt? Afrika'da meydana geldi.^[1]

?ekil 2. 2000 y?l?nda yerli vakalar?n g?r¨¹ld¨¹?¨¹ ¨¹lkeler ve 2018 itibariyle durumlar?

S?tman?n erken te?hisi

• Erken te?his, s?tman?n morbidite ve mortalitesini azalt?r.
  
• T¨¹m ?¨¹pheli s?tma vakalar? ???k mikroskobu veya h?zl? tan? testi (RDT) ile do?rulanmal?d?r.
  

1. I??k mikroskobu

Kal?n ve ince yaymalarda s?tma parazitinin ???k mikroskobu ile tespiti, s?tma parazitlerinin te?hisi, miktar?n?n belirlenmesi ve enfekte olan t¨¹rlerin belirlenmesi i?in g¨¹venilir bir y?ntemdir. I??k mikroskobu, s?tman?n te?hisi i?in referans y?ntemdir ve maliyet etkinli?i nedeniyle yayg?n olarak kullan?lmaktad?r. Bununla birlikte, dezavantajlar? ?unlar? i?erir:

• Subjektif: Te?hisin do?rulu?u, mikroskobi uzman?n?n yeterlili?ine ba?l?d?r.
  
• Zaman al?c?: Mikroskobi uzman?, s?tma te?hisi i?in en az 100 alan? incelemelidir.
  
• Mikroskobik incelemedeki, leke kalitesindeki ve smeardaki farkl?l?klar nedeniyle slaytlar?n kalitesini sa?lamak zordur.
  

2.?RDT

RDT, kandaki parazite ?zg¨¹ antijenleri tespit etmeye yarayan bir imm¨¹nokromatografik testtir. Test sonucu kolayca elde edilebilir ve kalifiye personele daha az ba??ml?d?r. Bununla birlikte, dezavantajlar? ?unlar? i?erir:

• Bu antijenlerin farkl? ?zellikleri, farkl? durumlarda kullan?labilecek uygulanabilirliklerini etkileyebilir.
  
• Parazit y¨¹k¨¹ hakk?nda bilgi eksikli?i.
  
• Ticari olarak temin edilebilen ¨¹r¨¹nlerin heterojen kalitesi ve lottan lota varyasyonunun varl???.
  

Mindray BC-6800Plus'ta s?tman?n saptanmas?

Otomatik hematoloji analiz?rlerinin teknik g¨¹ncellemeleri onlar? ?ok ak?ll? hale getirdi. Mindray BC-6800Plus WBC altgruplar? (DIFF) kanal?nda, RBC ve WBC alt pop¨¹lasyonlar? boyutlar?na ve karma??kl?klar?na g?re farkl?la?t?r?l?r (?ekil 3).

BC-6800Plus, s?tma i?in bir tarama arac? olarak ?zel bir InR i?areti ile tam kan say?m?na (CBC) dahil edilen InR (InR#) / InR (¡ëInR) binde bir say?s?n? (?ekil 4) sa?lar.

BC-6800Plus'?n s?tma taramas? i?in etkinli?i

Deneyimli mikroskop uzmanlar? taraf?ndan 30.077 s?tma vakas? ¨¹zerinde, kal?n ve ince smear incelemesinin yap?ld??? ve CBC'nin Mindray BC-6800Plus Hematoloji Analiz?r¨¹nde analiz edildi?i bir ?al??ma ger?ekle?tirilmi?tir. Smear incelemesinde 285 vakada P. vivax s?tmas? pozitif bulundu. ?al??ma sonucunda^[2]?, P. vivax i?in InR i?areti i?in %99,65 hassasiyet ve NPV'nin (Negatif ?ng?r¨¹c¨¹ De?er) yakla??k %100 oldu?u, ard?ndan BC-6800Plus'?n ?zellikle P. vivax s?tmas? i?in m¨¹kemmel bir tarama arac? olarak hizmet edebilece?i g?r¨¹ld¨¹.

• Enfekte k?rm?z? kan h¨¹creleri par?alanmaya diren?lilerdi ve 3D k¨¹pte k¨¹melenmi? noktalar olarak bir b?lgeyi i?gal ettiler (?ekil 5).
  

• ?o?u P. vivax vakas?nda, InR# mikroskopi s?n?f?yla kar??la?t?r?labilir durumdayd?. Bazen ?ok say?da erken halka formu, mikroskopiden daha d¨¹?¨¹k InR# de?erine yol a?ar (?ekil 6).
  

• Ger?ek pozitif: Smear pozitif s?tma vakalar? aras?nda birka? parametre kar??la?t?r?ld?.
  

Kontrol vakalar?: "enfekte RBC?" i?aretinin mevcut olmad??? smear negatif vakalar?. Yanl?? pozitif vakalar: "enfekte RBC?" i?aretinin mevcut oldu?u smear negatif vakalar?. Bu parametrelerde (Delta WBC, InR#, ¡ëInR) iki grup aras?nda ?nemli farkl?l?klar vard? (Tablo 1).

?

Tablo 1: Farkl? gruplar aras?nda baz? ?nemli parametrelerin istatistiksel kar??la?t?rmalar?.

NLR = N?trofil: Lenfosit oran?, PLR = Trombosit: Lenfosit oran?, Delta WBC = WBC-DIFF say?s? eksi WBC-WNB say?s?, InR# = Enfekte k?rm?z? h¨¹cre say?s?, InR# = Enfekte k?rm?z? h¨¹cre y¨¹zdesi. (*istatistiksel olarak olduk?a anlaml? oldu?unu g?sterir)

?

• InR#, Delta WBC (DIFF kanal?ndan WBC say?s? eksi WNB kanal?ndan WBC say?s?) ile kar??la?t?r?labilir durumdayd?. Baz? durumlarda InR# ?nemli ?l?¨¹de y¨¹ksektir ancak delta WBC d¨¹?¨¹kt¨¹r. Bu durumlarda, InR h¨¹cresi WBC'nin s?n?fland?rmas?n? etkiledi. Delta WBC ve InR# aras?ndaki korelasyon g?zlemlenerek yanl?? toplam WBC say?s? bulundu (?ekil 7).
  

BC-6800Plus taraf?ndan sa?lanan InR i?areti ve InR#/ ¡ëInR parametreleri, s?tma taramas? i?in bir g?sterge olarak kullan?labilir. Belli bir anormal kan h¨¹cresi morfolojisi t¨¹r¨¹ i?in puan ayarlanan e?i?i a?t???nda, analiz?r i?areti buna g?re rapor eder. E?ik de?eri ne kadar y¨¹ksek ayarlan?rsa, alarm hassasiyeti o kadar d¨¹?¨¹k olur. Klinik uygulamada s?tma taramas? i?in BC-6800Plus ¨¹zerinde uygun i?aret alarm e?ik de?erlerini ayarlayabilirsiniz.

Referanslar

[1] D¨¹nya Sa?l?k ?rg¨¹t¨¹. D¨¹nya S?tma raporu 2019. ?u adreste bulunabilir: www.who.int/publications-detail/world-malaria-report-2019. Eri?im tarihi 21 Ocak 2020.
[2] Dhanani, H.J. Otomatik hematoloji analiz?r¨¹n¨¹n de?erlendirmesi: Mindray BC-6800 plus, s?tma te?hisi i?in bir tarama arac? olarak. International Journal of Research in Medical Sciences 8, 1750, doi: 10.18203 / 2320-6012.ijrms20201922 (2020).