Cukrzyca (Diabetes Mellitus - DM) to og¨®lno?wiatowy problem zdrowotny. Z informacji Mi?dzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF) przedstawionych w 2019 r. wynika, ?e jedna na 11 doros?ych os¨®b (od 20 do 79 r.?.) cierpi na cukrzyc?. Prognozuje si? wzrost tej proporcji w miar? zmian i starzenia si? spo?ecze¨½stwa^[1]. Komplikacje obejmuj? zakres problem¨®w, takich jak choroby nerek i siatk¨®wki oka oraz choroby niedokrwiennej serca.

Diagnostyka, w?a?ciwe leczenie i monitorowanie kontroli glukozy s? kluczowe w terapii cukrzycy. Dzi?ki temu w praktyce medycznej pojawi?o si? wiele test¨®w laboratoryjnych wykorzystuj?cych hemoglobin? glikowan? (HbA1c), bia?ka glikowane (fruktozamina, FUN), st??enie glukozy na czczo i poziom glukozy w osoczu po dw¨®ch godzinach. Test HbA1c jest powszechnie uwa?any za podstawowy w monitorowaniu poziomu glukozy.

Diagnoza cukrzycy

Wed?ug IDF na ?wiecie ?yje oko?o 232 milion¨®w os¨®b z nierozpoznan? cukrzyc?. W wielu wytycznych sugeruje si? prowadzenie bada¨½ przesiewowych w zakresie cukrzycy u os¨®b z okre?lonymi schorzeniami lub bez nich, a HbA1c jest wygodnym testem do realizacji tego zadania^[2]. W przeciwie¨½stwie do test¨®w obci??enia glukoz?, ostatnio spo?yty pokarm nie ma wp?ywu na wynik HbA1c, wi?c pacjenci nie musz? po?ci? ani przyjmowa? okre?lonych ilo?ci glukozy przed badaniem. Na podstawie wywiadu lekarskiego i pewnych dowod¨®w pomocniczych, lekarze mog? postawi? diagnoz? dotycz?c? cukrzycy, je?li wynik HbA1c pacjenta spe?nia nast?puj?ce kryteria:

Monitorowanie terapeutyczne

Zdiagnozowani pacjenci mog? rozpocz?? leczenie polegaj?ce m.in na zmianie trybu ?ycia, przyjmowaniu lek¨®w i/lub insuliny. Niezale?nie od metody leczenia, monitorowanie jest kluczowe dla holistycznego zarz?dzania chorob?. Poniewa? test HbA1c mo?e wykaza? ?rednie st??enie glukozy we krwi na przestrzeni oko?o 3 miesi?cy, wiele wytycznych zawiera docelowe poziomy HbA1c do cel¨®w monitorowania kontrolnego st??enia glukozy. Mo?na je wykorzysta?, aby kierowa? leczeniem pacjent¨®w.

HbA1c to idealny wska?nik do oceny kontroli st??enia glukozy. Nawet niewielka redukcja poziomu HbA1c mo?e znacz?co zmniejszy? ryzyko zachorowania i ?mierci z powodu cukrzycy. Badania s? wykonywane co 6 miesi?cy u pacjent¨®w dobrze kontrolowanych i co 3 miesi?ce u pacjent¨®w s?abo kontrolowanych lub dokonuj?cych zmian w procesie leczenia^[6].

Podsumowanie

Od momentu pierwszego wyodr?bnienia HbA1c w 1958?r. szereg bada¨½ dowi¨®d? jej warto?ci w diagnozowaniu i monitorowaniu cukrzycy. HbA1c to podstawowy wska?nik zalecany przez wiele wytycznych, a badania jej poziomu s? znacznie ?atwiejsze do wykonania przez pacjent¨®w i do analizy przez pracownik¨®w laboratorium. Ich dok?adno?? pomaga r¨®wnie? lekarzom podejmowa? decyzje kliniczne.

Bibliografia

[1] IDF DIABETES ATLAS 2019. https://www.diabetesatlas.org/en/
[2] Pippitt, K. & Li, M. Diabetes Mellitus: Screening and Diagnosis. Diabetes Mellitus 93, 7 (2016).
[3] American Diabetes Association. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes¡ª2020. Diabetes Care 43, S14 (2020).
[4] Garber AJ, Abrahamson MJ, Barzilay JI, et al. Consensus statement by the American Association of Clinical Endocrinologists and American College of Endocrinology on the comprehensive type 2 diabetes management algorithm¡ª2017 executive summary. Endocr Pract 2017; 23(1): 207-38.
[5] American Diabetes Association. Glycemic Targets: Standards of Medical Care in Diabetes¡ª2020. Dia Care 43, S66¨CS76 (2020).
[6] HbA1c Testing Frequency: A Review of the Clinical Evidence and Guidelines [Internet]. Ottawa (ON): Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health; 2014 Sep 26.
[7] United Kingdom Prospective Diabetes Study Group: Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet 352: 837¨C853, 1998
[8] Stratton IM, et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. BMJ 321:405¨C412, 2000